دستههائي از ايرانيان كه در بخشي از باختري و مركز ايران مي نشينند «لر» ناميده ميشوند. لرها به دو دسته بزرگ بخش ميشوند يكي دستهاي كه همه طايفههاي بختياري را در برميگيرند و لر بزرگ ناميده ميشود و ديگر دسته اي كه لرهاي لرستان و خوزستان را در بر مي گيرد و لر كوچك ناميده ميشود. مرز ميان اين دو دسته رودخانه بختياري است. شهر خرمآباد مركز لر كوچك و همچنين مركز فرمانداري كل لرستان است و دوازده بخش به نامهاي زير دارد:
1 ـ حومه 2 ـ چَقَلْوَنْدي 3 ـ دِلْفان 4 ـ زاغِه 5 ـ چِگِني 6 ـ كوهدشت يا تَرْهان (طَرْهان) 7 ـ سلسله يا اَلَشْتَر 8 ـ وِيْسانْ يا كِرّه گاه 9 ـ مَلاوي يا بالا گِريِوه 10 ـ اَلْوارِ گرمسيري يا حسينيه 11 ـ پاپي 12 ـ صِيْمَرِه
در هر يك از اين بخشها يك ايل يا چند طايفه مينشينند. مردم اين سرزمين به دو گويش جداگانه لكي و لري سخن ميگويند
كه با يكديگر از نظر دستور و هم از نظر واژهها فرق فراوان دارند.
تا اوايل پادشاهي اعليحضرت فقيد همه ايلها و طايفه هاي اين بخش چادرنشين بودند و تابستانها به سردسير و زمستانها به گرمسير كوچ مي كردند. هنگاميكه به فرمان آن شاهنشاه قرار شد كه دهنشين بشوند هر زمين به افراد طايفه اي كه در آن نشسته بود قسمت شد. در هنگام تقسيم اگر طايفهاي در گرمسير بود از زمينهاي گرمسير به افراد او رسيد و اگر در سردسير بود از زمينهاي سردسير. در نتيجه دستههاي كوچكي از لكها (آنهائي كه به گويش لكي سخن مي گويند) در ميان لرها (آنهائي كه به گويش لري سخن مي گويند) و دستههائي لرها در ميان لكها ماندند و تقريباً همه اين دستهها با آنكه در هم شدند، هنوز گويش پيشين خود را نگاهداشتهاند.
اينك در زير نام ايلها و طايفهها و تيرههاي هر يك از بخشهاي خرم آباد را ياد مي كنيم:
ـ بخشهاي چقلوندي: اين بخش در شمال خاوري خرم آباد است و از يك سو با شهرستان بروجرد و سوي ديگر با بخشهاي «الشتر»، «زاغه» و «پاپي» همسايه است. مردمان اين بخش همه از ايل «بيرانوند» هستند كه بزرگترين ايل خرم آباد است. تيرههايي از «بيرانوند»ها در بخشهاي «زاغه»، «كوه دشت» و «حسينيه » مي نشينند. اين ايل همه به لكي سخن ميگويند مگر تيرهاي از آنها كه در «حسينيه» زندگي ميكنند. «بيرانوند»ها شيعه هستند و جمعيت آنها به هشت هزار تن مي رسد و به گفته خودشان در يك سرشماري كه در سده پيش صورت گرفت هجده هزار خانواده بوده اند.
بخش سلسله يا الشتر: اين بخش در شمال خرم آباد و در ميان بخشهاي «دلفان»، «چگني»، «زاغه» و «چقلوندي» قرار دارد و يكي از آبادترين بخشهاي لرستان است. از شمال خاوري با نهاوند و بروجرد همسايه است. در «سلسله» سه طايفه مي نشينند و هر سه به لكي سخن ميگويند و بزرگترين آنها طايفه «حسنوند» است كه نزديك به 30 هزار تن جمعيت دارد. دو طايفه ديگر يكي «يوسفوند» و ديگري «كليوند» ناميده مي شوند و هر يك پيرامون 10 هزار تن جمعيت دارد.
نظرات شما عزیزان: